Özel Boşanma Sebepleri

Boşanma sebepleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunumuzda “Özel Boşanma Sebepleri” ve “Genel Boşanma Sebepleri” olarak iki şekilde bölümlenebilir. Yazımızda özel boşanma sebepleri üzerinde durulacaktır.

            4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre özel boşanma sebepleri beş maddede düzenlenmiştir. Bunlar;

1. Zina (TMK.m.161)
2. Hayata Kast (TMK.m.162)
3. Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK.m.162)
4. Suç İşleme (TMK.m.163)
5. Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK.m.163)
6. Terk (TMK.m.164)
7. Akıl Hastalığı (TMK.m.165)

Zina

            Özel boşanma sebebi olan zina eylemi TMK 161. maddede düzenlenmiştir. Madde metnine göre; zina sebebine dayalı olarak boşanma davası açılabilmesi için tarafların evli olması, eşlerden birinin üçüncü bir kişiyle cinsel bir ilişki yaşanması ve zina eden eşin kusurlu olması gerekmektedir.

            Dava açma hakkı olan taraf zina eylemi öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde, her hâlükârda 5 yıl içeresinde zina sebebine dayalı olarak boşanma davası açabilir. Zina eyleminin diğer eş tarafından affedilmesi halinde ise bu sebepten dolayı boşanma davası açılamaz.

Hayata  Kast – Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış

Diğer bir özel boşanma sebebi olan hayata kast ve Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış sebebi ile boşanma TMK 162. maddede düzenlenmiştir. Madde metnine göre; Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.

            Yargıtay 2.Hukuk Dairesi başkanı Ömer Uğur Gençcan “Boşanma Hukuku” isimli kitabında Pek Kötü Davranışa örnek olarak; Zulüm, İşkence, Ağır Eziyet, Acımasızca dövmek, aşırı derecede cinsel ilişkide bulunmak, anormal cinsel ilişkiye zorlamak, aç bırakmak, hastalık aşılamak, mahzene kapatmak, soğuk taş üzerinde çıplak bırakmak ve hapsetmek eylemlerini örnek olarak vermiştir. 

            Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış sebebi ile boşanma davası açılabilmesi için aynen zina eyleminde olduğu gibi, öğrenme tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ve her halükarda 5 yıl içerisinde dava açılması gerekmektedir. Burada da diğer eşin eylemi affetmesi halinde TMK 162.maddeye dayanılarak boşanma davası açılamaz.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme

            Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme sebebine dayalı boşanma TMK 163.maddede düzenlenmiştir. Madde metnine göre; Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.

            Küçük düşürücü suç işleme; kanun maddesinden anlaşılacağı üzere eşlerden biri üçüncü bir kişiye karşı küçük düşürücü bir suç işlemesi halinde diğer eş TMK 163.maddeye dayanarak boşanma davası açabilir. Suç işleyen eş, işlemiş olduğu suçu kasten işlemesi ve işlenen suçun da küçük düşürücü nitelikte olması gerekmektedir. Taksirli suç işlenmesi halinde TMK 163. maddesine dayanılarak dava açılamaz. Küçük düşürücü ve kasten işlenen suçlara; soykırım, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, insan öldürme, öldürmeye teşebbüs, işkence ve eziyet, cinsel suçlar, kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma, özel hayatın gizliliğinin ihlali, hırsızlık, yağma, dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlar, kamu güvenliğine, millete ve devlete karşı işlenen suçlar vb. örnek olarak gösterilebilir.

         Haysiyetsiz hayat sürme;evli birinin karşı cins ile hayat ortaklığı dışı birlikte yaşamak, randevu evi işletmek, fuhuş yapmak, ayyaşlık, kumarbazlık, uyuşturucu bağımlılığı, gönül tellallığı haysiyetsiz hayat sürmeye örnek olarak verilebilir. Haysiyetsiz yaşam süren eş eylemlerinde ya da alışkanlıklarında devamlılık olması, kusurlu bulunması ve ortak yaşam çekilmez hal alması gerekir. Haysiyetsiz yaşam evlilik birliği içerisinde yaşanmalıdır.

            Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere TMK 163. maddesine dayalı olarak açılacak boşanma davalarında zamanaşımı ve hak düşürücü süre olmayıp, her zaman boşanma davası açılabilir.  

Terk

            TMK. 164.maddede düzenlenen terk sebebi ile boşanma davası açılabilmesi için; Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.

Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.

Akıl Hastalığı

            Özel boşanma sebeplerinden sonuncu olan akıl hastalığı sebebi ile boşanma davasıTMK. 165.maddede düzenlenmiştir. Madde metnine göre; Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.

            TMK.165.maddeye göre boşanma davası açılabilmesi için eşlerden birinin akıl hastalığının bulunması, bu hastalığın iyileşemez durumda olması ve hastalığın evlilik birliği için çekilmez hal alması gerekmektedir.

Av. MAHİR KARABOĞA